Inkoophulp geeft inzicht in ziekte en preventie

Wat is de relatie tussen diabetes type 2 en de sociaaleconomische situatie van mensen? Hoe is de verspreiding van diabetes over het land? In welke regio’s komt het vaker voor? En welke interventies beloven het beste resultaat? Als inkopers van zorg antwoorden hebben op deze vragen, kunnen ze beter onderbouwd zorg inkopen. In opdracht van het ministerie van VWS is een inkoophulp ontwikkeld die daarbij moet helpen.

De inkoophulp is ontwikkeld door een consortium van Population Health Data NL, Lifelines, Leids Universitair Medisch Centrum en Q-Consult. Bij de ontwikkeling moesten diverse horden genomen worden, vertelt projectleider Maarten den Braber. Zo bestaat er geen landelijk dekkende registratie van diabetes type 2-patiënten. Daarnaast is niet bekend hoeveel mensen diabetes hebben, maar niet gediagnosticeerd zijn.

Huisartsengegevens

‘We hebben voor de ontwikkeling van de inkoophulp samengewerkt met het Population Health Lab van het LUMC in de regio Haaglanden', vertelt Den Braber. 'Daar zijn onder andere huisartsengegevens verzameld voor onderzoek naar Population Health Management. Het verschil van dit onderzoek met andere methodes is dat niet gewerkt wordt op basis van gedeeltelijke registraties (zoals NIVEL), maar met informatie over alle verzekerden.’

Voor onderzoek rondom de inkoophulp is een analysemethode toegepast om diabetespatiënten te identificeren in de gegevens over verzekerdenzorg. Aan de hand van onder meer medicijngebruik en diagnoses wordt geanalyseerd of een persoon mogelijk diabetes heeft. De uitkomsten van deze analyse zijn geverifieerd met verzamelde huisartsengegevens. De huisarts registreert namelijk wel de aanwezigheid van diabetes type 2. Den Braber: ‘Aan de hand van deze methode kunnen we voor alle regio’s in Nederland een goede inschatting maken welke patiënten diabetes type 2 hebben.’

De gegevens van het Population Health Lab zijn gekoppeld aan data van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) over huishoudinkomen, als indicator voor de sociaaleconomisch status (SES). Ook werd het zorggebruik van patiënten met een lage, midden en hoge SES in beeld gebracht. ‘In lijn met de privacyregels zijn de uitkomsten van dit onderzoek alleen te delen op groepsniveau, bijvoorbeeld per gemeente of zorgkantoor’, aldus Den Braber.

Niet-gediagnosticeerde diabetes

Een andere groep waar binnen dit onderzoek naar gekeken is, zijn personen die wel diabetes hebben, maar daar nog geen zorg voor ontvangen. Verschilt de verdeling van sociaaleconomische status over deze groep van personen die wel diabeteszorg ontvangen? Op basis van data uit Lifelines is de voorlopige conclusie dat deze verdeling grotendeels gelijk is. Het volledige onderzoek hiernaar is begin oktober gepubliceerd in de wetenschappelijke uitgave Nutrition, Metabolism and Cardiovascular Diseases.

Scenariomodel

De volgende stap is het inzetten van een scenariomodel. Hierin wordt van verschillende interventies het mogelijke resultaat voorspeld. Dat resultaat komt niet voort uit het model, legt Den Braber uit. Het is een prognose op basis van literatuur en gesprekken met experts.

‘Het scenariomodel laat zien aan welke knoppen je kunt draaien en wat het verwachte effect daarvan is. Bijvoorbeeld wat er gebeurt als je als interventie Je leefstijl als medicijn of Keer Diabetes2 Om inzet.’

Tot slot moet de verzamelde informatie gepresenteerd worden voor zorginkopers. Dit geeft hen bijvoorbeeld de mogelijkheid inzicht te krijgen in complicaties en kosten per specifieke groep op basis van variabelen als regio, leeftijd, geslacht en SES. Een dashboard hiervoor is nog in ontwikkeling. ‘De visualisering vraagt een goede uitleg van wat je ziet op je scherm. We bekijken daarnaast nog welke gegevens je moet kunnen aflezen.’

Liever specifieker

De inkoophulp helpt om per regio de omvang van diabetes type 2 onder verschillende sociaaleconomische groepen in beeld te krijgen. ‘Daarnaast wordt duidelijk hoe hoog de urgentie is en wat de potentie is van diverse interventies. Dat is voor huisartsen en diabetesverpleegkundigen belangrijke informatie.’

Tegelijk mag de informatie van de professionals nog specifieker zijn, bleek uit gesprekken. Op het niveau van gemeente of zelfs van wijk of stadsdeel. Den Braber: ‘Dan kun je heel gericht interventies inzetten. Maar door de AVG is het vrijwel onmogelijk om zo specifiek in te zoomen. In verschillende regio’s wordt nu gekeken hoe we met privacy-vriendelijke technologie dit soort inzichten op termijn wel mogelijk kunnen maken.’

Bredere toepassing

De inkoophulp is ontwikkeld met een focus op diabetes type 2. De projectleider verwacht dat het instrument ook ingezet kan worden voor andere aandoeningen. En voor andere doeleinden. Bij de ontwikkeling lag de nadruk vooral op gebruik door zorginkopers. Maar de informatie uit de inkoophulp kan ook benut worden voor gemeentelijk en regionaal gezondheidsbeleid.

Den Braber verwijst in dit verband naar initiatieven in de regio’s Achterhoek (8RHK Gezond) en Ede (Vallei Vitaal & Gezond). Diverse partijen werken hier met het Kavelmodel (ontwikkeld door de Stichting HealthKIC) aan een nieuwe aanpak waarbij de nadruk ligt op gezondheid en preventie in plaats van ziekte.