Samenwerken binnen de regels met de Beleidsregel JZOJP van de ACM

Wanneer je gaat samenwerken, vraag je je misschien af of samenwerkingsafspraken in strijd zijn met de mededingingsregels? Daarvoor biedt de Beleidsregel Juiste Zorg op de Juiste Plek van de Autoriteit Consument & Markt (ACM) uitkomst. In de beleidsregel staan vijf voorwaarden waaraan samenwerking in het kader van JZOJP moet voldoen. 

Partijen beoordelen zelf of hun afspraken de concurrentie zullen beperken en in welke mate, een zogenaamd self-assessment. Als partijen het idee hebben dat hun afspraken de concurrentie zullen beperken én ze geen boete van de ACM willen riskeren, kunnen ze in de Beleidsregel kijken hoe zij hun afspraken het beste kunnen inrichten. 

5 voorwaarden voor samenwerking

Om de toepassing van de vijf voorwaarden in de Beleidsregel makkelijker te maken, heeft de ACM een toelichting gepubliceerd. Hieronder vind je per voorwaarde een korte samenvatting. 

1. De afspraken zijn gebaseerd op een feitelijk en openbaar regiobeeld.

Het is van belang dat de partijen duidelijk maken op welke manier de afspraak bijdraagt aan een specifieke opgave in het regiobeeld. Op welke manier draagt de afspraak bijvoorbeeld bij om de toename in de zorgvraag voor een specifieke populatie in een specifieke regio op te vangen?

2. Zorgaanbieders, zorginkopers en patiënten(vertegenwoordigers) zijn volwaardig betrokken.

Alle relevante partijen moeten worden betrokken wanneer afspraken worden gemaakt. Op deze manier worden de verschillende invalshoeken en belangen in acht genomen. In de toelichting schetst de ACM kaders voor de manier waarop partijen en patiënten bij het proces betrokken moeten worden en in welk stadium.

3. De doelstellingen zijn concreet, meetbaar, toetsbaar en beschreven in termen van kwaliteit, toegankelijkheid en betaalbaarheid van de zorg.

Marktpartijen moeten beschrijven welke concrete voordelen met de JZOJP-afspraak worden beoogd en/of welke problemen ermee worden voorkomen. Het doel moet goed beschreven zijn zodat die meetbaar en achteraf toetsbaar is, zowel voor de betrokken marktpartijen als relevante stakeholders. In de toelichting beschrijft de ACM wat men kan doen om aan deze voorwaarde te voldoen.

4. Onderbouwd is dat de afspraken niet verder gaan dan noodzakelijk voor het bereiken van die doelstellingen.

Partijen moeten onderbouwen waarom er bepaalde keuzes zijn gemaakt bij het maken van afspraken. Zo moeten zij onder meer aangeven waarom met specifieke zorgaanbieders of zorginkopers afspraken zijn gemaakt, en niet met andere. Ook moeten zij bijvoorbeeld onderbouwen waarom er voor de geselecteerde vormen van zorg afspraken zijn gemaakt en of het nodig is om al deze vormen van zorg in de afspraak te betrekken.

5. De doelstellingen, de afspraken en de onderbouwing van de noodzakelijkheid daarvan worden openbaar gemaakt.

Openbaarmaking van doelstellingen, afspraken en noodzakelijkheid geeft inzicht in de mate waarin en wijze waarop doelstellingen zijn gerealiseerd. Het is een onderdeel van de verantwoording van de samenwerking. De ACM beschrijft in de toelichting aan welke voorwaarden die openbaarheid moet voldoen.

Lees de volledige toelichting

Casus: Beleidsregel als basis voor afspraken bij verplaatsen basiszorg

In 2020 heeft zorgverzekeraar Zorg en Zekerheid (Z&Z) in het kader van de Juiste Zorg Op de Juiste Plek (JZOJP) afspraken gemaakt met het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC) en het Alrijne ziekenhuis om bepaalde vormen van basiszorg te verplaatsen van het LUMC naar het Alrijne ziekenhuis.

Z&Z heeft deze samenwerking mede vormgegeven aan de hand van de vijf voorwaarden in de Beleidsregel van de ACM. Zo hebben ze bewust aandacht besteed aan patiëntbetrokkenheid en hebben ze in kaart gebracht welke gevolgen de verplaatsing van zorg zou hebben voor de kwaliteit, toegankelijkheid en betaalbaarheid. Bovendien blijven Z&Z en de beide ziekenhuizen actief monitoren of de gestelde doelen in de praktijk worden behaald. In de uitgebreide casusbeschrijving van de ACM lees je meer over de totstandkoming van deze samenwerking.

Lees de casusbeschrijving

Hoe ga je om met samenwerkingsafspraken vanuit mededingingsperspectief?
Handvatten samenwerkingsafspraken vanuit mededingingsperspectief

Bij partijen (zorgaanbieders, zorgverzekeraars, zorgkantoren en gemeenten) bestaat soms onzekerheid over de vraag of, en zo ja tot hoe ver, samenwerking mogelijk is binnen de kaders van de mededingingsregels.

Dit document biedt concrete handvatten om zelf een inschatting te kunnen maken en onzekerheid te verminderen rondom mededinging.

Download de handvatten