Het integraal zorgakkoord (IZA) stelt dat patiënten goed geïnformeerd moeten zijn over de meerwaarde van een gezonde leefstijl. De zorgprofessionals van het Eerstelijns Centrum Tiel (ECT) zien daar een rol voor zichzelf. Zij informeren patiënten en bieden hun mogelijkheden om gezonder te leven. Bijvoorbeeld door deelname aan gecombineerde leefstijlinterventie (GLI). Huisartsen sturen patiënten met obesitas door naar een leefstijlcoach. Doordat huisartsen en leefstijlcoaches onder hetzelfde dak zitten, zijn de lijnen kort en dat is goed voor de samenwerking.
Het Eerstelijns Centrum Tiel heeft 2 locaties en bestaat sinds 2005. In de hoofdlocatie zitten alle eerstelijns disciplines bij elkaar, van huisartsen en diëtist tot podotherapeuten en logopedist. Het uitgangspunt van het ECT is multidisciplinaire en integrale zorg bieden aan de 36.000 patiënten die het centrum bedient. “Dat is een mooie uitdaging”, aldus huisarts Rob Edelbroek, voorzitter van het ECT.
Aandacht voor gezond leven
Gezond leven is een van de aandachtspunten van het ECT. De populatie van het centrum heeft relatief een lage SES en een ongezonde leefstijl. Edelbroek vermoedt dat dit te maken heeft met het ontbreken van hogescholen en bedrijven die hooggekwalificeerde arbeid vragen. Veel jonge mensen trekken weg om te gaan studeren en vestigen zich vervolgens elders.
“Er is hier veel gezondheidswinst te boeken als mensen gezonder gaan leven”, zegt Tim van Tuil, manager geïntegreerde zorg bij het ECT. “We waren dan ook blij dat gecombineerde leefstijlinterventie tot het basispakket werd toegelaten en zijn daar meteen op ingesprongen. In ons centrum zijn meerdere leefstijlcoaches actief. Patiënten kunnen hierdoor tussen verschillende GLI-programma’s kiezen. Vanzelfsprekend weten we dat veranderen van leefstijl een lastige interventie is. Je moet langjarige en vaak hardnekkige gewoonten zien om te buigen.”
Diëtisten/leefstijlcoaches Angelique Becks en Harriët Havers weten precies wat Van Tuil bedoelt. Beide zijn opgeleid tot diëtist en hebben daarna de opleiding tot leefstijlcoach gevolgd. Ze bieden het leefstijlprogramma volgens de BeweegKuur-GLI-methode. Het programma duurt twee jaar en omvat individuele en groepsgesprekken. De gesprekken gaan over alle aspecten van het leven, zoals welbevinden, voeding, slapen, roken, drinken en bewegen.
“Er is steeds meer aandacht voor preventie”, zegt Havers. “In de media, in het Integraal Zorgakkoord; iedereen weet nu wel dat overgewicht niet gezond is. Onze uitdaging is om deelnemers te motiveren en samen met hen haalbare doelen te stellen. We helpen mensen hun gedrag te veranderen door motiverende gespreksvoering. In het gesprek laten we de deelnemer zelf nadenken over zijn of haar doelen en hoe die bereikt kunnen worden. Wij vertellen de deelnemers niet wat ze moeten doen, dat moet uit henzelf komen. Dan is de kans het grootst dat ze gemotiveerd zijn en er ook werkelijk mee aan de slag gaan.”
“Vervolgens kunnen wij wel de lijntjes leggen en deelnemers in contact brengen met organisaties en activiteiten die hen helpen om hun doelen te bereiken”, vult Becks aan. “Bijvoorbeeld door te vertellen dat we een stoppen-met-rokencoach in huis hebben. Of door hen door te sturen naar de BuurtBeweegCoach, een initiatief van het ECT, mogelijk gemaakt door het lokaal sportakkoord van de gemeente. Daarnaast houdt Elone Quartel van de GGD een leefstijlspreekuur in het ECT. Zij kan als ‘makelaar’ mensen ook op weg helpen.”
Het ECT is meteen in 2019 begonnen met het aanbieden van GLI. Dat jaar begonnen 46 deelnemers het traject. 37 van hen hebben het gehele traject van 2 jaar afgemaakt. De leefstijlcoaches zijn tevreden met dit aantal. “Meer dan driekwart heeft de eindstreep gehaald”, zegt Havers. “We hebben gezien dat gedragsverandering veel moeite kost. De vraag is wel hoe lang de deelnemers hun nieuwe, gezondere gedrag weten vol te houden. Eigenlijk zou je de deelnemers nog een paar jaar moeten volgen en coachen. Maar daar voorziet de financiering niet in.”
“Hoe meet je het succes van een traject”, zegt Van Tuil. “Je kunt kijken naar de afname van de Body Mass Index. Maar je kunt ook zeggen dat er al veel gewonnen is als mensen niet zwaarder zijn geworden. En als ze beseffen dat ze zelf grote invloed hebben op hun eigen gezondheid. Het mooiste is als ze na het traject doorgaan met bepaalde activiteiten, zoals wandelen. Als ze in een groep wandelen heeft dat ook een sociale impact, en groepsleden motiveren elkaar. Via de Tielse Wandel Challenge, onderdeel van de Nationale Diabetes Challenge, faciliteren wij hier ook in. Wij zien hier ook wandelgroepen ontstaan die door blijven gaan met wandelen.”
In 2020 zijn 64 deelnemers gestart met een GLI-traject. Op een totaal van 36.000 patiënten van wie ongeveer 5000 mensen ernstig overgewicht hebben, lijkt dat niet veel. Leefstijlcoach Havers: “Ik zou ook graag meer mensen aan de GLI krijgen. Maar elke patiënt die we gezonder kunnen laten leven, is er een. We hopen op een sneeuwbaleffect; mensen die anders gaan eten, meer gaan bewegen, en mensen in hun omgeving meetrekken.”
Huisartsen zouden kunnen helpen om meer mensen in een GLI-traject te krijgen, denkt huisart Edelbroek. “Het is soms toch wel een lastig gegeven, dat meestal niet spontaan onderwerp van gesprek is. Vermoedelijk gaat meer tijd voor de patiënt, wat komend jaar in het kader van het IZA landelijk uitgerold wordt over alle huisartsenpraktijken, hierbij helpen. Leefstijl en de impact van klachten op iemands leven komen dan centraler te staan tijdens de consulten. Dat kan helpen om het juiste gesprek op gang te brengen.”
Ook ligt hier een taak voor de praktijkondersteuners om patiënten er bewust van te maken dat veel medische klachten te maken kunnen hebben met overgewicht. En dat patiënten zelf iets kunnen doen om gezonder te worden. Sinds 2019 kunnen ze daar bovendien hulp bij krijgen van leefstijlcoaches binnen het ECT. Deelname aan een GLI-traject wordt sinds 2019 vergoed uit het basispakket van de zorgverzekering voor mensen met ernstig overgewicht.
