Netwerk dementie levert belangrijke input voor regioplan Noord-Veluwe en Zeewolde

Alle gezondheidsregio’s hebben inmiddels hun regioplan ingediend. Zo ook de regio Noord-Veluwe en Zeewolde. De inbreng van het regionale Netwerk Dementie Noordwest-Veluwe was belangrijk bij de totstandkoming van het regioplan, aldus netwerkregisseur Mark Clarijs. “Als je in zorg en welzijn goed nadenkt over wat mensen met dementie nodig hebben, profiteren ook andere doelgroepen daarvan. Wat goed is voor mensen met dementie, is heel vaak goed voor iedereen.”

De regio Noord-Veluwe en Zeewolde omvat de gemeenten Oldebroek, Elburg, Nunspeet, Harderwijk, Ermelo, Putten en Zeewolde. Op 18 december 2023 ondertekenden deze gemeenten, zorg- en welzijnspartijen, zorgverzekeraar en andere betrokken partijen het regioplan.

Alma van Maanen, werkzaam bij de gemeente Elburg, fungeerde als regiocoördinator, in samenwerking met de strategisch adviseur gemeenten van zorgverzekeraar Zilveren Kruis. “We zijn trots op het plan dat er ligt”, zegt zij. “Het moest wel in een moordend tempo om de deadline te halen. Gelukkig werken we al intensief samen, zodat het de  samenwerking tussen de partijen niet heeft geschaad.”

Goede samenwerking van oudsher

De samenwerking tussen zorgpartijen in de regio, legt Van Maanen uit, is al jaren goed. Ver voordat er sprake was van het Integraal Zorgakkoord (IZA), Gezond en Actief Leven Akkoord (GALA) of Wonen, Ondersteuning en Zorg voor Ouderen (WOZO). In 2013 verenigden zorgaanbieders zich in GezondVeluwe om meer gezamenlijk op te kunnen trekken. “Ze beseften dat samenwerking de sleutel is om te komen tot beste regionale zorg, meer gezondheid en goede ondersteuning van de inwoners.

Enkele jaren na de oprichting van GezondVeluwe sloten ook gemeenten zich aan bij het netwerk. Samen dachten partijen na over de zorg en ondersteuning van inwoners in de regio en de uitdagingen die op hen afkwamen. Ze begonnen diverse projecten, onder meer voor kwetsbare ouderen. Ze werkten bijvoorbeeld samen om het communicatieplatform OZOverbindzorg te implementeren. Projecten die succesvol waren, werden omgezet in standaard beleid.

In 2018 werd het Netwerk Dementie Noordwest-Veluwe ook ondergebracht bij GezondVeluwe. Netwerk Dementie Noordwest-Veluwe is een samenwerkingsverband van zorg- en dienstverlenende organisaties in de regio dat zich bezighoudt met zorg en welzijn voor mensen met dementie en hun naasten. De organisaties binnen het netwerk leveren gezamenlijk het hele scala aan zorg en ondersteuning bij dementie.

Geen ‘ja, maar’, maar ‘ja, én’

“Toen we een regiobeeld en een regioplan moesten maken volgens het Integraal Zorgakkoord konden we gebruik maken van een structuur die er al was”, vertelt Van Maanen. “Partijen kenden elkaar en wisten wat ze van elkaar konden verwachten”. Clarijs: “Toen er in groepjes over de toekomst van de zorg nagedacht moest worden en plannen gemaakt moesten worden, waren partijen bereid te kijken naar elkaars kracht. Geen ‘ja, maar’, maar ‘ja, én’.”

De regio Noord-Veluwe en Zeewolde telt nu ongeveer 3600 mensen met dementie, vertelt Mark Clarijs, en dat aantal is in 2050 meer dan verdubbeld. “Dat duurt dus nog maar 25 jaar: één generatie. Het was dus essentieel dat er in het regioplan ruime aandacht voor deze doelgroep zou komen. Mensen met dementie zullen langer thuis blijven wonen. De uitdaging is om hun optimale kwaliteit van leven te bieden en meer voorzieningen in de wijk te organiseren.”

Samenredzaamheid

Een belangrijk begrip in het regioplan, mede met het oog op deze doelgroep, is ‘samenredzaamheid’; het idee dat mensen omzien naar elkaar en samen zorgen voor een omgeving waarin mensen zich kunnen redden, met een beetje hulp van familie, bekenden en buren als het kan en de inzet van professionals als het moet. “Dat je aanbelt om te kijken of alles goed is als je ziet dat de gordijnen dicht blijven”, geeft Clarijs als voorbeeld.

Dat is een kanteling die niet van de ene op de andere dag zal gebeuren, beseffen Clarijs en Van Maanen. De zorg staat onder druk door de (dubbele) vergrijzing, een toename aan ouderen met een complexe zorgvraag en krapte op de arbeidsmarkt. “Samenredzaamheid kun je niet opleggen, maar we kunnen wel de voorwaarden scheppen. En inwoners ervan bewust maken dat we dingen anders moeten doen en dat ze meer zelf moeten doen.

Uitdagingen

Bij de uitvoering van het regioplan liggen ook nog wel wat andere uitdagingen te wachten, constateert Clarijs. Zo moeten de partijen nog een heldere visie op het casemanagement voor mensen met dementie formuleren. De vraag naar voorzieningen zal alleen maar stijgen, de capaciteit om aan die vraag tegemoet te komen is beperkt. Daarbij zal ook aan de positie van de casemanager aan de orde moeten komen en diens (on)afhankelijkheid van de zorgorganisaties.

Verder moet er gekeken worden naar mogelijkheden om de samenleving aan te passen aan mensen met dementie. Bijvoorbeeld door dementievriendelijke routes aan te leggen en door inwoners te leren hoe zij plaatsgenoten met dementie kunnen helpen. Clarijs verwijst naar de campagne Zienis1 en de website samendementievriendelijk.nl, een initiatief van Alzheimer Nederland en het ministerie van VWS.

Trainingen omgaan met dementie

Op samendementievriendelijk.nl kun je verschillende gratis trainingen volgen, toegespitst op verschillende situaties. Bijvoorbeeld voor medewerkers in het openbaar vervoer, winkelmedewerkers en horecamedewerkers. Ook medewerkers van supermarkten en anderen die veel met mensen in aanraking komen kunnen de training volgen.

De kennis vanuit het regionetwerk dementie was belangrijk bij het opstellen van het regioplan en straks bij het uitvoeren van plannen. Voor een deel lagen die plannen er al voordat er sprake was van het IZA; hier en daar zijn ze aangepast en aangevuld. Clarijs: “Mensen met dementie vragen om speciale aanpassingen om optimaal mee te kunnen blijven doen in de samenleving. Dat gaat niet alleen over zorg, maar juist over andere zaken die bijdragen aan de kwaliteit van leven.”

“Het mooie is dat als je zaken goed weet te regelen voor mensen met dementie, ook andere groepen daarvan de vruchten plukken. Kijk bijvoorbeeld naar de dementievriendelijke route in Dronten: daar hebben ook mensen in een rolstoel en moeders met kleine kinderen plezier van. Daarom is het belangrijk dat deskundigen op het gebied van dementie meepraten over de toekomst van zorg en welzijn.”