PlusPraktijken werken aan integrale zorg in de Mijnstreek

Het oosten van Zuid-Limburg, ook bekend als de Mijnstreek, heeft de minst gezonde bevolking van Nederland. Zorgpartijen in de regio hebben elkaar al geruime tijd geleden gevonden om de gezondheid te verbeteren en tegelijk de kosten in de hand te houden. Huisartsen werken samen met elkaar in PlusPraktijken. Ze leren van en met elkaar en werken aan de huisartsenpraktijk van de toekomst.

Download deze video
Uitgeschreven tekst

*Muziek speelt*

Esther van Engelshoven – Voorzitter raad van bestuur Huisartsen OZL:

Het PlusPraktijken concept is een concept gericht op nieuwe huisartsenzorg. Dat wil zeggen dat we op een hele andere manier de huisartsenzorg gaan vormgeven, zodat we in een situatie van hoge zorgvraag en een arbeidsmarktprobleem toch nog hele goede zorg en doelmatige zorg kunnen blijven leveren.

Wiro Gruisen – Manager Regioregie bij CZ:

We willen de zorg slimmer organiseren. Daarvoor werken we heel nadrukkelijk samen met de huisartsen en het ziekenhuis. Ook de andere partijen, denk aan de thuiszorgorganisaties, denk aan de GGZ partners, eigenlijk alle zorgpartners hebben zich verbonden aan die regionale samenwerking. En met hen ga je op zoek naar mogelijkheden om de zorg slimmer te organiseren. Dat betekent dat je echt zoveel mogelijk de echte problemen wilt oplossen. Dus niet alleen maar de symptomen die zich aandienen, vaak is dat in de vorm van medische zorgvragen, maar er zitten vaak andere problemen achter. Dat kan zijn eenzaamheid, of dat kan zijn dat mensen psychische problemen hebben. Wat zit daar dan weer achter? Dus het is een heel palet van problemen en dat vraagt ook om een heel palet van samenwerkingsverbanden om daar iets aan te doen.

Esther:

Dus dat betekent dat je plannen gaat maken, dat je ze goed gaat implementeren. We begeleiden praktijken bij de implementatie als zorggroep en we zorgen ook dat huisartsen van elkaar leren. Dus het lerend element, praktijken die dat heel goed doen, daar kunnen anderen van leren, is ook een heel belangrijk onderdeel van ons programma. We organiseren netwerkbijeenkomsten waar huisartsen bij elkaar komen rondom thema's, bijvoorbeeld zorg op afstand, doelmatige zorg, en bij die netwerkbijeenkomsten delen ze ervaringen.

Luc Harings – Huisarts:

Als praktijk ben je toch erg geneigd, in eerste instantie, om naar je eigen toko, je eigen bedrijfje te kijken. Maar dan gaan we het niet redden als huisartsenpraktijken, als we alleen naar ons eigen bedrijf blijven kijken. We moeten samenwerken om de organisatiekracht van de huisartsenzorg te vergroten. En dan moet je met je collega's gaan samenwerken. Je moet met elkaar gaan brainstormen over: hoe heb jij het georganiseerd? Hoe kan ik dat toepassen in mijn praktijk? Welke dingen kunnen we wellicht samen doen? Hoe kunnen we elkaar beter maken? Want uiteindelijk gaat het om de kracht van het collectief van huisartsen, en dan ben je ook echt een een stuk sterker.

Wiro:

Nu is het een actueel thema, samenwerken in de regio. Maar we hebben het geluk gehad dat we in deze regio al bijna tien jaar terug begonnen zijn. En dus met vallen en opstaan geleerd hebben wat samenwerken is, ook wat het niet is. Samenwerken betekent namelijk dat je elkaar moet kunnen vinden zonder dat er sprake is van een machtsverhouding. Dus je moet elkaar vinden op: wat is nodig om te doen? Wat is nodig om dat voor elkaar te krijgen? Het is ook echt een organisatie vraagstuk. Want we hebben het heel erg over wat we dan moeten doen, maar veel minder over hoe we dat voor elkaar gaan krijgen. En dat organiseren, dus echt netwerken vormen, effectieve netwerken, dat is eigenlijk de crux van onze samenwerking. Dat is eigenijk een soort lerende netwerkorganisatie die je met elkaar creëert.

Esther:

Het gaat er vooral om dat je met elkaar in een soort van coproductie terechtkomt. Met de zorgverzekeraar, CZ in ons geval, en de zorgaanbieders in de regio, dat je een totaalplan maakt. Dus het gaat echt over het samen uitwerken van de ambitie in een plan met impact en dat tot in detail doorvertalen naar interventies en begeleiding in de praktijk. En dat maakt uiteindelijk dat het een heel succesvol verhaal kan worden.

Luc:

Wat ik merk is, dat is natuurlijk belangrijk want dat willen we allemaal, dat is meer tijd voor de patiënt. Idealiter zou dat, zoals ik al zei, zijn door heel veel extra mensen te hebben die allerlei dingen bij mij uit handen nemen. Maar dat is niet reëel. We lopen tegen allerlei zaken aan, met name het personeelsgebrek. Maar door juist de zorgvraag op andere manieren te beantwoorden, bijvoorbeeld door via een app, via een e-consult, telefonisch, vragen van patiënten te beantwoorden, houd ik meer tijd over om hier in mijn spreekkamer de fysieke consulten te behandelen. Die zijn bij ons dan ook van 10 naar 15 minuten gegaan, zodat ik ook daadwerkelijk wel meer tijd voor die patiënten heb.

Esther:

We zien dus dat we nu veel beter de samenhang tussen de praktijken georganiseerd hebben, maar we gaan dus daar nog verder in de wijken in door bouwen. Want we zien dat met name op het niveau van de wijk, als het gaat over preventie, als het gaat over leefstijl, samenwerking met sociaal domein, dat is het podium waar het op gebeurt. En we gaan dus nu volop inzetten op het doorontwikkelen van die samenwerking en die samenhang in de wijk. En het feit dat die praktijken nu allemaal op dezelfde manier werken en met elkaar samenwerken, maakt dat zo'n volgende stap veel makkelijker te zetten is.

*Muziek speelt en fadet uit*

Logo De Juiste Zorg op de Juiste Plek verschijnt in beeld.

Beeldtekst: www.dejuistezorgopdejuisteplek.nl.

Logo CZ en Huisartsen Oostelijk Zuid-Limburg verschijnen in beeld.

Enorme uitdaging

Het regiobeeld van de Mijnstreek geeft geen vrolijk beeld van de gezondheid van de inwoners. Gemiddeld leven de Zuidoost-Limburgers ongezond. Ze bewegen te weinig, kampen met overgewicht en zijn vaak eenzaam. Relatief veel mensen hebben een of meer chronische ziekten. Daarnaast slaat de vergrijzing in de regio hard toe; steeds meer ouderen en meer 80-plussers.

Het gevolg is dat het zorggebruik in de Mijnstreek hoog is, evenals de kosten. Dat geldt niet alleen voor de zorg, maar ook voor het sociaal domein, zoals Wmo, thuiszorg en jeugdzorg. Tegelijk is de krapte op de arbeidsmarkt met name voor de zorg nijpend. Er is een groot tekort aan verpleegkundigen, medewerkers voor de ggz en ondersteuning van huisartsen. En net als in de rest van het land wordt het steeds lastiger om vrijwilligers en mantelzorgers te betrekken.

Huisarts luistert naar een patiënt in zijn spreekkamer
© VWS

Huisartsenpraktijk van de toekomst

Rond 2015 hebben huisartsen verenigd in Huisartsen Oostelijk Zuid-Limburg (HOZL) en zorgverzekeraar CZ de krachten gebundeld. Het doel: samen verkennen hoe de huisartsenpraktijk van de toekomst eruit zou moeten zien en hoe die praktijk de uitdagingen van vandaag en morgen aankan. Het resultaat is het project PlusPraktijken. Leren met en van elkaar staat centraal, via onderlinge contacten, netwerkbijeenkomsten, beleidsdagen en andere activiteiten. Deze activiteiten worden vergoed door de zorgverzekeraar, zodat huisartsen niet in hun ‘eigen tijd’ hoeven deel te nemen.

Op 1 februari 2016 gaan 5 praktijken van start met de nieuwe werkwijze. Regelmatig komen er nieuwe praktijen bij en inmiddels werken 68 praktijken volgens de PlusPraktijken-aanpak. Dat zijn bijna alle praktijken in Oostelijk Zuid-Limburg. De werkwijze is bovendien overgenomen door andere regio’s in Limburg. Het doel van de samenwerking is vierledig:

6-knoppenmodel

Een centraal begrip binnen het project PlusPraktijken is ‘integrated care’. Het doel is om vanuit een brede visie op zorg en vanuit het perspectief van de patiënt elementen van zorg en ondersteuning gecombineerd en integraal aan te bieden. Om dat ideaal te bereiken is een 6-knoppenmodel ontwikkeld.

Een gedeelde basis

Partijen moeten het eens zijn over kernwaarden, visie en doelen. De analyse van het regiobeeld leidt tot een gezamenlijke opgave waar partijen zich achter scharen.

Coördinatie

Partijen ontwikkelen gezamenlijk programma’s om de doelen te bereiken. Een stuurgroep bewaakt de kernwaarden, visie en doelen. Partijen stemmen hun activiteiten met elkaar af en werken volgens een plan-do-check-act-cyclus.

Mensgericht teamwork

Vanuit de principes van Positieve Gezondheid krijgt de burger zijn eigen rol. Partijen zorgen voor samenhangende zorg die aansluit bij de persoonlijke situatie van patiënten.

Routine

Partijen stemmen hun werkwijze op elkaar af, zodat een samenhangend proces ontstaat. Ze werken volgens gedeelde protocollen en richtlijnen en passen deze op maat toe.

Faciliteren

De projectorganisatie neemt bepaalde taken uit handen, zodat professionals zich kunnen focussen op hun kerntaken. Denk aan projectleiding, ICT & infrastructuur, scholing & opleiding en data & communicatie.

Systeem

Het systeem kan integrated care belemmeren of stimuleren. Denk hierbij aan beleid en regelgeving en maatschappelijke opvattingen. Idealiter volgt het systeem de behoeften van partijen die integrated care willen bieden.

Download het 6-knoppenmodel

De deelnemende huisartsen aan het project PlusPraktijken zijn enthousiast over de samenwerking. In hun praktijken staat de wens en zelfregie van de patiënt centraal en levert de huisarts nog meer zorg op maat. Vrijwel alle inwoners van Oostelijk Zuid-Limburg kunnen via een app online hun huisartsenzorg regelen. Eenvoudige klachten worden vaker via internet of telefoon afgedaan. Daardoor houdt de huisarts meer tijd over voor complexere zorgvragen.

Esther van Engelshoven
© HOZL

Wijkgerichte zorg

De huisartsen in de PlusPraktijken werken niet alleen onderling samen. Ze hebben ook contacten met zorg- en hulpverleners in de wijk, zoals ggz, ouderenzorg en het sociaal domein, vertelt Esther van Engelshoven, voorzitter van Huisartsen Oostelijk Zuid-Limburg (HOZL). “We gaan samen met CZ en onze regionale partners binnen en buiten de zorg verder doorbouwen in de wijken. Daar gebeurt het als het gaat om leefstijl, preventie en samenwerking met het sociaal domein.” De praktijken nemen deel aan multidisciplinair overleg in de wijk. Soms is dat de huisarts zelf, soms een praktijkondersteuner of verpleegkundig specialist.

“We werken vanuit de principes van positieve gezondheid”, zegt Van Engelshoven. “Dat, in combinatie met meer tijd voor de patiënt, zorgt voor een ander gesprek, met meer aandacht voor problemen achter de klachten waarmee de patiënt naar de huisarts komt. Zoals schulden, woonsituatie en leefstijl. Problemen die meer op het vlak liggen van de gemeente of woningcorporatie.”

De juiste zorg op de juiste plek

Om de huisartsen te ondersteunen heeft HOZL een psychiater in dienst genomen. Huisartsen kunnen hem consulteren als patiënten psychische problemen lijken te hebben of als ze vragen hebben over medicatie. “Er zijn in onze regio relatief veel mensen met onderliggende psychische klachten”, aldus Van Engelshoven. ”Als je die aanpakt, kun je veel druk op de huisarts voorkomen. Het draagt bij aan de juiste zorg op de juiste plek.”

Verder kunnen de PlusPraktijken gebruik maken van de expertise van PlusPunt Medisch Centrum, een samenwerking van zorgverzekeraar CZ, ziekenhuis Zuyderland en HOZL. Als de huisarts een patiënt niet helemaal zelf kan behandelen of extra kennis wil inroepen van een medisch specialist, dan kan hij of zijn de patiënt naar PlusPunt MC verwijzen. Het anderhalvelijnscentrum geeft advies, zonder dat meteen verwijzing naar een ziekenhuis noodzakelijk is.