Samen werk maken van waardegedreven zorg

Het Maasstad Ziekenhuis en zorgverzekeraar Zilveren Kruis hebben een nieuw contract gesloten onder de naam waardegedreven zorgcontractering 3.0. Op basis van duidelijke doelen gaan beide partijen een intensief traject in, gericht op de transitie naar zorg waarbij waarde voor de patiënt centraal staat.

Van prestatiecontract naar waardegedreven contract

De keuze voor waardegedreven contractering is een logische stap voor het Maasstad Ziekenhuis en Zilveren Kruis, die al eerder samenwerkten op basis van een prestatiecontract. “We hadden elkaar al in 2019 gevonden met een prestatiecontract op acute zorg,” vertelt Linnea Christiaans, zorginkoper regio Zuidwest Nederland bij Zilveren Kruis. “Dit nieuwe contract is de doorontwikkeling daarvan.”

Sander Dekker, bestuurder van het Maasstad Ziekenhuis, licht toe: “Het nieuwe contract geeft een verdiepingsslag aan hoe we als ziekenhuis en zorgverzekeraar met elkaar gaan optrekken om waarde zichtbaar te maken. We merkten in gesprekken dat we allebei in eerdere contractbesprekingen toch weer zaten te sturen op spreadsheets. Van beide zijden begrijpelijk, want de zorgverzekeraar wil de zorg betaalbaar houden voor de premiebetaler en als ziekenhuis zagen wij dat tegenover die gerichtheid op waarde inspanningen staan die zich niet direct laten vertalen in DBC’s.”

Dekker vervolgt: “Om een voorbeeld te geven: op de IC onderzoeken we hoe snel de patiënt verantwoord terug kan naar de medium care. Waardevol voor de patiënt en voor de familie. Maar het betekent minder beddagen op de IC, en leidt ertoe dat op de afdeling de zorg zwaarder wordt. Hoe vertaal je dat in DBC-afspraken? Als je daarover geen afspraken kunt maken, handel je als ziekenhuis in het voordeel voor de patiënt, maar schiet je wel in je eigen voet.”

Nieuwe afspraken op basis van het Integraal Zorgakkoord

Volgens Dekker is dit slechts één van de vele voorbeelden van wat waardegedreven zorg kan betekenen. “Op basis daarvan zijn we elkaar gaan opzoeken om in de geest van het Integraal Zorgakkoord afspraken te maken over een andere manier van contractering,” zegt hij.

Roland Eising, manager zorginkoop bij Zilveren Kruis, benadrukt dat dit proces een sterke relatie vergt tussen beide partijen: “Waarde is een ruim begrip en als je daar invulling aan wil geven, moet je wederzijds verkennen wat je onder dat begrip verstaat en waar die waarde dan zit. Daar vind je elkaar niet direct vanzelfsprekend in, want beide partijen hebben belangen die niet per se in lijn zijn met elkaar.” In hun samenwerking hebben de partijen zes doelen vastgesteld:

1. het marktaandeel blijft stabiel,
2. we blijven onze populatie voorzien van goede zorg,
3. de zorg is toegankelijk en altijd beschikbaar,
4. de kwaliteit van zorg blijft hoog,
5. de zorg wordt doelmatig geleverd,
6. de zorg is duurzaam ingericht en
7. de financiën sluiten goed aan bij de veranderingen.

Per doel zijn jaarlijkse KPI’s vastgesteld, zoals SEH-stops, wachttijden, marktaandeel behoud, doelmatigheid verbeteringen, et cetera.

Driejarig contract met nadruk op de inhoud

Deze doelen zijn vastgelegd in een driejarig contract onder de naam waardegedreven zorgcontract 3.0. “Met die naam ligt de nadruk op de inhoud, op waarde toevoegen,” zegt Dekker. “Daarom vonden we dit een betere term dan relationele contractering.”

Dennis Diederix, manager zorgverkoop a.i. bij Maasstad Ziekenhuis, voegt toe: “We hadden best wat meer tijd willen besteden aan wat deze contractvorm relationeel betekent, maar zo’n contract moet op een gegeven moment ook gewoon rond komen. Toch gaat het relationele aspect zeker nog aan bod komen, in onderzoek naar de vraag of we de goede kant op bewegen en waar de weerstand zit. De beschreven zes doelen bieden daar ondersteuning aan.”

Zorg buiten de ziekenhuismuren en de rol van KPI’s

De KPI’s per doel richten zich onder meer op de versnelling van hybride en digitale zorg en striktere triage op de SEH. Dit betekent dat er kritisch gekeken wordt naar welke zorg binnen of buiten de ziekenhuismuren moet plaatsvinden. “Daar kijken we heel kritisch naar,” zegt Christiaans. “In het contract hebben we geen expliciete afspraken gemaakt over wat dit betekent voor de zorgpartijen buiten het ziekenhuis, maar in de regioplannen in het kader van het IZA is dit voor ons uiteraard wel een belangrijk thema. Zo werkt de regio aan de ontwikkeling van integraal regionaal capaciteitsmanagement waarmee vraag en aanbod beter op elkaar afgestemd worden. Door daarnaast met andere zorgpartijen in de regio prestatiecontracten af te spreken, werken we toe naar een beter afgestemde zorgverlening.”

Dennis Diederix stelt dat deze benadering past bij de visie van Maasstad op waardegedreven zorg: “Belangrijk aspect hierbij is dat we de medisch-specialistische zorg toegankelijk willen houden."

Diederix vervolgt: "Hierin speelt het programma Zorg bij jou een rol, waarin we als Santeon ziekenhuizen gezamenlijk werken aan een gemeenschappelijk, landelijk monitoringcentrum waar patiënten terecht kunnen voor hybride zorg. Heel interessant voor chronische patiënten. Als je dit met zorgpaden kunt standaardiseren, kun je volume creëren om het echt impactvol te laten zijn. Dan creëer je ruimte voor de patiënten die voor hun zorg wel echt naar het ziekenhuis moeten. Deze aanpak uitwerken is in waardegedreven contractering beter mogelijk dan in P&Q-contractering.” 

Eising voegt daaraan toe: “De kennis die hiermee wordt ontwikkeld, kunnen wij weer naar andere regio’s brengen.”

Spiegelen aan eerdere P&Q-contracten

Het proces van waardegedreven contractering verloopt niet zonder uitdagingen, aldus Eising. “Het heeft gevolgen voor je DBC’s en we hebben van Bernhoven geleerd wat dat kan betekenen. De vraag hoe de fair share verdeling eruit moet zien vergt in de contractonderhandeling andere competenties, open staan voor het blikveld van de ander. Daarbij is het belangrijk de valkuil te vermijden van KPI’s op KPI’s willen stapelen.”

Dekker benadrukt dat het soms helpt om te spiegelen met eerdere P&Q-contracten: “Daarin betekende de handtekeningen het einde van de afspraken over volumes en prijzen: aan de slag en tot volgend jaar. De handtekeningen die we nu hebben gezet, luidden de start in van drie jaar samen optrekken om ons marktaandeel inzichtelijk te maken, de toegankelijkheid en kwaliteit van de zorg te borgen en de omschrijving van ons zorgprofiel actueel te houden. Want dat is volop in beweging, kijk maar naar de spreiding- en concentratiediscussie. Met andere woorden: nu begint het pas. Met het besef dat er een wereld is achter de zorg die wij als ziekenhuis leveren. Het gaat niet om de behandeling maar om de impact daarvan op het leven van de patiënt. Daarom zaten ook de artsen aan tafel bij de contractonderhandelingen.”

Intensieve discussies en gedeeld belang

De besprekingen voor het nieuwe contract waren intensief, legt Dekker uit. “In de zomer ging het vliegen, maar er zijn voor die tijd ook wel momenten geweest waarop we niet wisten of we er wel uit zouden komen,” zegt hij. “Het speelveld is echt veranderd. Het gaat niet meer om de beste zorg tegen de laagste prijs maar: hoe zorgen we ervoor dat we samen met de zorgverzekeraars de enorme hoeveelheid zorg gaan verhapstukken die op ons af gaat komen. Hoe houden we de wachtlijsten acceptabel en de zorg toegankelijk? Dat geeft een gemeenschappelijk doel.”

Eising vult aan: “Je hebt dan sneller het gevoel van een gedeeld belang. Daarom was het ook goed dat de specialisten aan tafel zaten. Die zien ook de vraag op zich afkomen en ze zien ook het personeelstekort. In die gesprekken hebben we vooraf algemene beginselen afgesproken over transparantie en over open vragen kunnen stellen en niet meteen in oordelen vervallen. En over de tijd nemen. Ik herinner me nog heel goed hoe ik dacht dat we op een gegeven moment de onderwerpen fair share en marktaandeel goed hadden afgestemd, maar hoe ik vervolgens moest concluderen dat daarin toch écht nog wel wat werk moest worden verzet.”

Christiaans sluit af: “Daar zijn we allemaal uitgekomen en we hebben nu heel goede afspraken voor de komende drie jaar. Dat, plus het feit dat we al in 2019 de eerste stap hebben gezet op weg naar deze aanpak, geeft ons het vertrouwen dat we niet zullen terugvallen in oud gedrag.”