Samenwerken voor een optimaal leven met een psychiatrische aandoening

Mensen met langdurige psychiatrische problemen krijgen vaak niet de zorg die ze nodig hebben. In Drenthe wel. Daar werken de zorgorganisaties GGZ Drenthe, Cosis (woonbegeleiding) en Verslavingszorg Noord Nederland, gemeenten en zorgverzekeraars samen in Optimaal Leven teams. Met de focus op herstelgerichte zorg. Piet Groenia is psychiatrisch verpleegkundige in het Optimaal Leven team Hoogeveen en De Wolden: “Mensen zijn meer dan hun psychiatrische aandoening.”

In Drenthe werken 4 Optimaal Leven teams. In de teams zitten ggz- en verslavingszorgprofessionals, ambulant begeleiders, welzijnsmedewerkers en ervaringsdeskundigen. Samen bieden ze zorg aan mensen met ernstige psychiatrische aandoeningen. Dat zijn bijvoorbeeld (voormalige) daklozen, verslaafden of mensen die lange tijd opgenomen zijn geweest in een psychiatrische kliniek.

De naam van de teams zegt het al: hun doel is om mensen weer een plek te laten vinden in de maatschappij en zo hun kwaliteit van leven te verbeteren. Ook de financiering is bijzonder: die komt van 2 kanten, gemeenten én zorgverzekeraars. Dat moet ook wel, want de teams willen schotten weghalen. Zodat ze de mens echt centraal kunnen stellen en kunnen doen wat nodig is.

De herstelgedachte

Optimaal Leven is gebaseerd op de herstelgedachte. Die gaat uit van leren leven met de psychische aandoening, een plek in de maatschappij vinden, een burger zijn net als ieder ander. “Vroeger bestond de zorg voor mensen met psychiatrische klachten uit pillen en praten”, zegt Piet. “Wij helpen mensen om weer grip op hun leven te krijgen. Wij zeggen tegen mensen ‘jouw psychische klachten zijn niet alles, je bent veel meer’. En dan gaan we samen kijken hoe we die ‘andere’ dingen sterker kunnen maken. Zodat iemand weer in het leven komt te staan.”

De juiste woonplek

Piet illustreert het met het voorbeeld van een vrouw, 52 jaar oud en verslaafd aan drugs en alcohol, die nergens kon aarden. Totdat Piet en een ambulant begeleider de juiste woonplek voor haar wisten te regelen. “Ze kon terecht op een landgoed hier in de buurt. Wij hebben geregeld dat daar een chalet kwam. Dat had heel wat voeten in de aarde hoor! En het heeft me een boel slapeloze nachten gekost. Maar na heel veel overleg met haar bewindvoerder, de rechter en de landgoedeigenaar is het gelukt. Ze kende de landgoedeigenaar al, ze had een erfenisje, dat hebben we allemaal bij elkaar gebracht.”

Zijn wie ze is

En de uitwerking is fantastisch, aldus Piet. “Sinds ze op het landgoed woont, gebruikt ze geen drugs meer. Ze drinkt af en toe een wijntje, maar alleen om van te genieten. Ze ontdekt steeds meer dingen van zichzelf, ze gaat contacten met anderen aan. Met andere woorden: ze begint te leven. Dat is zo mooi! Doordat ze eindelijk haar plek heeft gevonden. Zelf zegt ze ook dat ze het nog nooit zo goed heeft gehad. Want hier mag ze zijn wie ze is. Ze is zelfs zo ver dat ze een keer op vakantie wil gaan. Dat hadden we drie jaar geleden nooit kunnen bedenken. Er zit altijd groei in mensen.”

Korte lijntjes

Het grootste voordeel van werken in een Optimaal Leven team vindt Piet de korte lijntjes. “Ik kan dingen veel sneller regelen. Want we zitten met z’n allen in één ruimte. Een Wmo-indicatie bijvoorbeeld is er nu binnen een paar dagen. Vroeger gingen daar weken overheen. Het werkt gewoon makkelijker als je elkaar kent.” Ook de lijntjes met de sociale wijkteams zijn kort. “Ik werk in het Optimaal Leven team Hoogeveen en De Wolden. Elke wijk in Hoogeveen heeft een sociaal wijkteam en de bijbehorende 10 dorpen om Hoogeveen hebben één dorpenoverleg. Daarvan ben ik onderdeel, samen met de wijkagent, de woningbouwverenigingen, maatschappelijk werk, de dorpsregisseur, schoolmaatschappelijk werk en handhaving.” Dankzij deze samenwerking komen mensen met problemen veel eerder in beeld en worden ze ook sneller geholpen.

Vast aanspreekpunt

Een ander groot voordeel van het Optimaal Leven team is dat cliënten een vast aanspreekpunt hebben, aldus Piet. “Elke cliënt heeft een casemanager. Dat kan een ambulant begeleider, iemand van verslavingszorg of een psychiatrisch verpleegkundige zijn, afhankelijk van de vraag die voorop staat. Zo’n casemanager gaat naast de cliënt staan, om samen het leven weer op de rit te krijgen. Zo voorkomen we dat de zorg versnippert, dan raak je mensen kwijt.”

Doen wat nodig is

Piet omschrijft zijn eigen rol als ‘een soort bondgenoot’. “Ik ga voor iedereen net zo lang door totdat we gevonden hebben wat nodig is. Dat gaat met vallen en opstaan, maar dat is niet erg. Dat hoort erbij. En wij zijn er om mensen op te vangen.” Hij lacht. “Ik zeg vaak dat ik behalve psychiatrisch verpleegkundige ook makelaar, klusjesman en boekhouder ben. We doen gewoon wat nodig is.” En hij is blij dat ook de gemeenten en zorgverzekeraars zien dat de aanpak van Optimaal Leven werkt. “Sinds 1 januari 2022 zijn we geen proeftuin meer, maar reguliere zorg.”

Meer weten over Optimaal Leven? Kijk op de website van GGZ Drenthe.