Het Integraal Zorgakkoord (IZA) schetst een belangrijke rol voor het sociaal domein om de zorg overeind te houden, met name waar het gaat om preventie. Welzijnskwartier, de organisatie voor sociaal werk in de Duin- en Bollenstreek, biedt een breed aanbod aan expertise, ondersteuning en activiteiten, onder meer om jongeren meer te laten bewegen en gezonder te laten eten. Welzijnskwartier heeft onder meer een ‘menukaart’ om samen met scholen de gezondheid van jongeren te verbeteren.
Welzijnskwartier is actief in de gemeenten Katwijk, Noordwijk, Teylingen, Lisse en Hillegom. In Katwijk biedt de organisatie het complete pakket aan sociale ondersteuning voor alle doelgroepen. In de andere gemeenten werken ook andere dienstverleners en verzorgt Welzijnskwartier vooral het jongerenwerk. De organisatie heeft 120 medewerkers en een begroting van ongeveer 8 miljoen euro.
Groter beroep op sociaal werk
Directeur-bestuurder Gwen Spies heeft de positie van het sociaal domein de afgelopen jaren zien veranderen. ‘Gemeenten hebben steeds meer op hun bord gekregen met de verschuiving van verantwoordelijkheden van de landelijke naar de lokale overheid. Daar komen akkoorden en regelingen zoals IZA, GALA en SPUK nog een keer bovenop. Daardoor is het beroep op het sociaal werk ook toegenomen. Het beeld dat we vooral koffie schenken voor ouderen klopt allang niet meer.’
Het sociaal domein heeft een grote rol bij preventie en welzijn. ‘Veel medische vragen hebben mede een sociale oorzaak, denk aan schuldenproblematiek, armoede en eenzaamheid. Als het sociaal werk goed georganiseerd is en inwoners weet te bereiken, verminderd dat de druk op de huisartsen. Het sociaal werk is een belangrijke speler in de transformatie van ons zorgstelsel. In Katwijk wordt dat erkend door de gemeente en de belangrijkste zorgverzekeraar. Wij zijn een gelijkwaardige partner.’
Veel overgewicht en obesitas
Jongeren zijn een focuspunt voor Welzijnskwartier. Katwijk heeft enkele specifieke karakteristieken, vertelt Spies. Het kent een hechte gemeenschap en een sterk verenigingsleven. ‘Iedereen kent elkaar. Dat heeft zijn voordelen, maar tegelijk is de houding van veel mensen dat je je vuile was binnen houdt. Er is soms veel verborgen leed achter de voordeur. Daarnaast is er relatief veel drugsgebruik, armoede en laaggeletterdheid.’
Ondanks het sterke verenigingsleven en de aanwezigheid van veel sportclubs kampen veel Katwijkers met overgewicht en obesitas. Er is veel volgens Spies veel ‘generationele overdracht’. Daarmee bedoelt ze dat de oudere generatie moderne inzichten over voeding vaak pareert met ‘zo deden we het vroeger ook en dat was goed’. Oma’s die hun kleinkinderen volstoppen met lekkers, of die hun dochter vertellen dat de baby best wat meer mag eten dan het consultatiebureau zegt.
‘We richten onze aandacht daarom primair op de jeugd’, zegt Spies. ‘We hebben bijvoorbeeld een menukaart voor scholen met allerlei manieren om leerlingen in beweging te krijgen. Zoals de methodiek Het Bewegend Kind om kinderen extra te laten bewegen in de buitenlucht, terwijl ze bezig zijn met leren. Onze Beweegmakelaars ondersteunen de school om volgens deze methode te werken. De bedoeling is dat de leerkrachten het na een tijdje overnemen en de aanpak zelfstandig voortzetten.’
Een ander ‘gerecht’ op de menukaart is YoLo, levenslessen via judo door judodocent Yos Lotens. Hij ontwikkelde een speciale vorm van judo voor kinderen van 8 tot 12 jaar. Een school kan zich aanmelden voor vier lessen per klas. In de les leren kinderen steviger op hun benen te staan, zowel fysiek als mentaal. Er is ook aandacht voor pesten. Spelenderwijs werken de leerlingen aan hun motorische ontwikkeling.
De judolessen worden mede mogelijk gemaakt door Zorg & Zekerheid. ‘We zijn heel blij dat de zorgverzekeraar ook het belang ziet van een gezonde jeugd’, zegt Spies. ‘Uiteindelijk leidt dat in de toekomst tot gezondere volwassenen en een lagere zorgvraag.’
Gezonde voeding
Naast bewegen is gezonde voeding een aandachtspunt voor Welzijnskwartier. De welzijnsorganisatie is in Katwijk uitvoerder van activiteiten in het kader van JOGG (Jongeren op Gezond Gewicht) en werkt hierbij samen met de gemeente, huisartsen en zorgverzekeraar. Katwijkers hebben over het algemeen nog niet zoveel met gezonde voeding, aldus Spies. ‘Veel mensen vinden het maar raar.’
Welzijnskwartier organiseert in alle locaties in Katwijk en de andere gemeenten kookcafés voor jongeren. Die kunnen daar leren koken en krijgen informatie van een leefstijlcoach over gezonde voeding. Vaak wordt aan de bijeenkomst ook een ander thema gekoppeld, zoals middelengebruik of voorlichting. Soms komt ook de wijkagent langs, ‘zodat ze ervaren dat dat een aardige man is waar je niet voor hoeft weg te rennen’.
Kookwedstrijd voor jongeren
In Noordwijk is Welzijnskwartier in maart begonnen met ‘Ready, Steady, Cook!’, een kookwedstrijd om gezond eten te stimuleren. Er worden steeds verschillende jongeren uitgenodigd en uitgedaagd vanuit bijvoorbeeld middelbare scholen om mee te doen. Het doel is om jongeren tussen de 10 en 23 jaar aan te moedigen om bewuste voedingskeuzes te maken en hen kennis te laten maken met gezonde maaltijden.
Voor volwassenen is er op een van de locaties de ‘voorraadkast’, een initiatief voor mensen die net boven de inkomensgrens voor de voedselbank zitten. Deelnemers kunnen daar ervaren dat je ook met goedkope ingrediënten gezonde maaltijden kunt maken. ‘Er wordt vaak gedacht dat je met een laag inkomen geen keuze hebt om gezond te eten’, zegt Spies, ‘maar dat is niet waar. Als je de aanbiedingen in de gaten houdt en slim inkoopt, hoeft gezond eten niet duur te zijn.’
Welzijnskwartier zet zich in om haar aanbod bekender te maken bij de inwoners van de Duin- en Bollenstreek en een grotere rol te pakken om bij te dragen aan hun welzijn en gezondheid. Met zorgorganisatie Marente loopt een samenwerking waarbij medewerkers van Welzijnskwartier hun collega’s in de thuiszorg coachen om cliënten te wijzen op het aanbod. Onderzocht wordt of het aanbod van Welzijnskwartier ook een plek kan krijgen op de Compaan, een tablet speciaal voor ouderen.
Verder speelt Spies met het idee om op alle huisartsenpraktijken in de gemeente Katwijk een ‘praktijkondersteuner sociaal’ te stationeren voor één of meer dagdelen. Die zou dan sociale vragen kunnen afvangen en doorleiden naar het sociaal domein, zodat de huisarts zich kan richten op patiënten die echt medische zorg nodig hebben. ‘Met 19 huisartsenpraktijken is dat een grote beslissing. En wie betaalt dat? Hoe verduurzamen we de tijdelijke transformatiemiddelen vanuit de IZA-gelden?’
30 potten en potjes
Financiën is sowieso een continu aandachtspunt voor Welzijnskwartier. ‘We krijgen geld uit 30 verschillende potten en potjes’, vertelt directeur Spies. ‘De gemeenten in de Duin- en Bollenstreek zijn onze belangrijkste financiers, met Katwijk voorop. Daarnaast hebben we subsidie van ZonMw, bijdragen uit diverse fondsen, giften van bijvoorbeeld de Rotary en bijdragen van de scholen die onze activiteiten afnemen. We ontwikkelen door naar sociaal ondernemerschap in plaats van alleen een traditionele subsidiestichting die alleen kijkt naar de gemeente.’
