Vanuit visie naar projecten om samen passende zorg vorm te geven
Passende contractering in de praktijk
Relationele contractering biedt zorgverzekeraars en zorgaanbieders de mogelijkheid om regionale transformatieplannen en passende zorg vorm te geven. Een goed voorbeeld hiervan is de samenwerking tussen Coöperatie VGZ en GGZ Noord-Holland-Noord (GGZ NHN), gebaseerd op een gezamenlijke visie over de toegankelijkheid en betaalbaarheid van geestelijke gezondheidszorg.
Hoewel het uitwerken van die visie in concrete projecten soms uitdagingen oplevert, zorgt het onderaan de streep voor oplossingen die waarde toevoegen voor cliënten, professionals en de maatschappij. Denk hierbij aan een verbeterde kwaliteit van zorg, betere werkomstandigheden voor zorgprofessionals en de mogelijkheid om meer mensen te helpen met dezelfde of zelfs minder middelen.
In het kort
Relationele contractering tussen Coöperatie VGZ en GGZ Noord-Holland-Noord (NHN) is gebaseerd op een gedeelde visie over de toegankelijkheid en betaalbaarheid van geestelijke gezondheidszorg.
De samenwerking begon in 2016 en werd recent verlengd met een vijfjarig contract, van 2024 tot 2028, dat focust op continuïteit en gezamenlijke doelstellingen.
Themagerichte aanpak leidde tot concrete projecten, zoals betere samenwerking met huisartsen en het sociaal domein, medicatie-afbouw (afbouwpoli), en fasegericht behandelen.
Voordelen voor cliënten: verbeterde toegang tot zorg, meer duidelijkheid over hun behandelproces en efficiëntere zorgtrajecten.
Uitdagingen: het vrijmaken van mensen en middelen, het beoordelen van de impact van projecten en het vinden van gezamenlijke oplossingen.
Deze aanpak draagt bij aan betere zorgkwaliteit en -toegankelijkheid zonder extra kosten, door slim gebruik te maken van bestaande middelen en samenwerkingen.
De samenwerking tussen GGZ NHN en VGZ op het gebied van relationele contractering is geworteld in hun eerdere relatie. Volgens Jos Brinkmann, bestuurder van GGZ NHN, werden er al in 2016 stappen gezet naar een langdurige samenwerking. “In 2016 hebben we in de contracteringsgesprekken uitgebreid gesproken over de stappen die in de daaropvolgende jaren zouden moeten worden gezet. Daarin stonden begrippen als continuïteit en visie centraal, die nu ook het leidend principe vormen in relationeel contracteren. We kwamen tot een vijfjaars contract waarin we samenwerkten aan heldere doelen op basis van die twee begrippen. Ieder vanuit zijn eigen invalshoek natuurlijk: VGZ scherp op de kosten en op het belang voor haar leden, wij op wat het beste is voor onze cliënten en onze zorgprofessionals. Dat is aan beide kanten goed bevallen, en leidde tot de vervolgafspraak – wederom met een contractperiode van vijf jaar – waaraan nu de benaming relationele contractering is gegeven.”
Brinkmann benadrukt dat deze eerdere afspraken niet voortkwamen uit het regioplan onder het Integraal Zorgakkoord (IZA). “Deze stap is dus geen uitvloeisel van het regioplan dat in het kader van het Integraal Zorgakkoord is opgesteld,” zegt hij, “Deze contracteringsvorm sluit wel goed aan op de inhoud van het regioplan.”
Volgens Corinne Tutein Nolthenius, directeur zorginkoop en transformatie bij VGZ, is een gedeelde visie essentieel voor deze aanpak. "Dit is geen aanpak die je als zorgverzekeraar zomaar met alle zorgaanbieders kunt toepassen," stelt ze. “Het kan alleen in een situatie waarin leren en verbeteren vanuit een gezamenlijk gedragen visie over toegankelijkheid en betaalbaarheid van de zorg voorop staan. Je zet de bril op van de ander. Relationele contractering is dus geen magic bullet, maar een voorbeeld van wat je kunt bereiken als samenwerking het uitgangspunt is.”
Erwin Hol, transformatiemanager bij VGZ, vult aan: “Dit betekent dat we voortgang kunnen realiseren op basis van wat eerder al in gang was gezet. Wat loopt al, wat verdient doorontwikkeling, welke nieuwe projecten willen we starten? We werken hiervoor op basis van een programmatische aanpak, waarbij zowel GGZ NHN als VGZ mensen vrijmaken om projecten op te pakken die bijdragen aan de continuïteit en betaalbaarheid van de zorg. Deze vorm van contractering is dus echt anders dan de traditionele PxQ contractering. Het creëert een koppeling tussen een gemeenschappelijke visie op ggz en concrete uitwerking daarvan in impactvolle projecten die de toegankelijkheid en betaalbaarheid van ggz verbeteren.”
Op basis van de gezamenlijke visie zijn concrete thema’s benoemd zoals: samenwerken in netwerken, doelgericht behandelen, digitale focus en leefomgeving en arbeidsmarkt. Volgens Tessa Dijkstra, zorgverkoper bij GGZ NHN, levert deze themagerichte aanpak tastbare resultaten op.
"Een voorbeeld is het verkennend gesprek. Door een betere samenwerking met het sociaal domein en de huisartsen kunnen burgers eerder en waar mogelijk buiten de SGGZ geholpen worden," vertelt Dijkstra. “Een tweede is het verantwoord verminderen van geneesmiddelengebruik van cliënten en burgers via consultatie. Daarvoor heeft GGZ NHN de afbouwpoli kunnen opzetten. En een derde – en het mooiste vind ik – is fasegericht handelen. Dit geeft behandelaars grip op hun caseload en geeft cliënten zicht op de fase van behandeling waarin ze zitten.”
Brinkmann vult aan: “Dit willen we organisatie breed invoeren. Omdat het alle teams en cliënten op een heel concrete manier helpt. Op welk punt in de behandeling ben je nu, wat is de volgende stap en wanneer stopt de behandeling? Voor dat laatste formuleert de cliënt hersteldoelen. Zijn die behaald, dan is de behandeling succesvol voltooid. Als we de behandelduur per cliënt met twee gesprekken kunnen bekorten, scheelt dat op jaarbasis tien fte. Het heeft dan dus een positieve invloed op de toegankelijkheid en betaalbaarheid van de zorg en daar voelen wij ons als zorgaanbieder ook verantwoordelijk voor.”
Tutein Nolthenius benadrukt het belang van de gedeelde visie: “Dit voorbeeld sluit aan bij de visie die we samen hebben ontwikkeld. We komen er niet met een instelling die zegt ‘Meer geld is de oplossing voor onze problemen’. Een gezamenlijk vertrekpunt hebben voor verbetering is een voorwaarde om tot de goede relatie te komen die relationele contractering mogelijk maakt.”
Soms een zoektocht
Hoewel de samenwerking veel voordelen biedt, verloopt het proces niet altijd zonder hindernissen. "Voor de uitwerking van projecten moeten we mensen vrij maken, wat natuurlijk ook een financiële consequentie heeft,” zegt Brinkmann. “Dat was aan beide kanten – bij VGZ en bij ons – echt wel een zoektocht. Daar zijn we nu uitgekomen door een plan te maken waarmee we aanspraak kunnen maken op de transformatiemiddelen uit het IZA.”
Dijkstra voegt hieraan toe: "Wat ook een discussiepunt kan zijn is als een project wel tot voordeel voor het team of de cliënt leidt maar dit voordeel zich niet laat vertalen naar een financiële of wachtlijst opbrengst.” Dit is inderdaad een aandachtspunt, bevestigt Erwin Hol. “We hebben bijvoorbeeld best wat tijd nodig gehad om de impact van de projecten helder te krijgen en in hoeverre we die als besparing of wachtlijstdaling inzetten. Dan zou je denken dat we gaan voor een besparing maar we hebben primair gekozen om de toegankelijkheid te verbeteren. Dat heeft best discussie opgeleverd, maar we zijn daar goed uitgekomen. Natuurlijk moeten projecten onder de streep tot doelmatigheid leiden, maar dat kun je op twee manieren vertalen. Doelmatigheid kan betekenen minder kosten, maar ook met dezelfde mensen meer cliënten behandelen. Ook daarover hebben we discussie gehad.”
Hol geeft aan dat de uitwerking van de contracteringsafspraken tijd kostte: “We zijn dus echt wel een poos bezig geweest om vanuit de contractering tot de concrete uitwerking van de afgesproken plannen te komen. Waarbij je ook te maken hebt met factoren die het proces beïnvloeden, zoals personeelswisselingen of een nieuw kabinet met een nieuwe beleidskoers voor de zorg.”
Gezamenlijke oplossingen vinden
Corinne Tutein Nolthenius benadrukt het belang van een goede relatie: “Natuurlijk wil je de relatie goed houden. Dus als we merkten dat iets moeilijk werd, brachten we het in de stuurgroep in om tot een gezamenlijke oplossing te komen. Als je zulke afspraken maakt, groeit het vertrouwen en als we gezamenlijk tot de conclusie komen dat een project geen financiële baten oplevert maar wel de zorg verbetert, is daar ook ruimte voor in het contract.”
Erwin Hol vult aan: “Op dit moment onderscheidt GGZ NHN zich in zijn sector door te investeren in de projecten die we in het kader van de contractering hebben afgesproken. Dat helpt ons om ervan te leren en deze goede voorbeelden mee te nemen in de gesprekken met andere zorgaanbieders.”
Dit is ook voor GGZ NHN zelf belangrijk, stelt Jos Brinkmann afsluitend: “We gaan het niet alleen voor elkaar krijgen om de continuïteit en betaalbaarheid van de zorg te realiseren. Daar hebben we ook de andere aanbieders in onze regio bij nodig. Daarom is het belangrijk dat we gezamenlijk aan het regioplan werken voor de regio Noord-Holland-Noord.”
