Gemeenschappelijke doelen en relationele contractering

Om de doelen uit het Integraal Zorgakkoord (IZA) te realiseren, moeten zorgaanbieders en zorgverzekeraars samenwerken. Organisaties hebben naast de IZA-opgaven en de beweging naar passende zorg ook hun eigen belangen en doelen. Die kunnen op gespannen voet staan met de maatschappelijke belangen. In dit artikel kun je lezen waarom het opstellen van gemeenschappelijke doelen belangrijk is in relationele contractering. En dat dit niet hoeft te betekenen dat je organisatiebelangen terzijde moet schuiven.

Het ontwikkelen van (meerjarige) contracten gericht op regionale transformaties en samenwerking is complex, intensief en tijdrovend. De whitepaper ‘Naar transformatiegerichte contracten in de zorg’ en de publicatie ‘Handvatten contractering en transparantie gecontracteerde zorg’ van de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) beschrijven dat relationele contracten een essentiële rol kunnen spelen bij de transformatie van zorg en het ontwikkelen van (strategische) samenwerkingsrelaties.

De essentie van relationele contractering

© Purebudget, VWS

Relationele contractering onderscheidt zich van traditionele contractvormen door de nadruk op samenwerking, vertrouwen en wederzijdse afhankelijkheid. In plaats van enkel te focussen op de prijs en hoeveelheid, richt relationele contractering zich op het bouwen en in stand houden van een langdurige relatie waarin de zorgaanbieder en de zorgverzekeraar streven naar gezamenlijke voordelen (win-win).

Bij relationele contractering gaat het niet alleen om de formele afspraken tussen zorgaanbieders en zorgverzekeraars, maar ook om de informele, relationele aspecten die een effectieve samenwerking mogelijk maken. Een van de fundamenten van relationele contractering is het opstellen van gemeenschappelijke doelen.

Belang van gemeenschappelijke doelen

Relationeel contracteren begint met het stellen van gemeenschappelijke doelen. Dit helpt zorgaanbieders en zorgverzekeraars bij:

1. Het ontwikkelen van een gezamenlijke visie en strategie

Dit zorgt ervoor dat alle betrokken partijen dezelfde richting op werken en dezelfde prioriteiten stellen. Een gedeelde visie draagt bij aan een coherente aanpak van het realiseren van bijvoorbeeld (regionale) impactvolle transformaties. 

2. Het versterken van samenwerking en vertrouwen tussen zorgaanbieders en zorgverzekeraars

Wanneer beide partijen zich committeren aan gedeelde doelen, wordt de onderlinge afhankelijkheid duidelijker en ontstaat er een sterkere motivatie om samen te werken. Het proces van gemeenschappelijke doelen stellen stimuleert open communicatie en transparantie. Dit legt een basis voor effectievere samenwerking.

3. Invulling geven aan regioplannen

Dit kan bijdragen aan doelmatige en effectieve zorgverlening doordat zorgaanbieders in de regio de zorg beter onderling kunnen coördineren en personeel gerichter kunnen inzetten. Deze afstemming vermindert onnodige, dure zorg en zorgt voor betere gezondheidsuitkomsten voor patiënten. Gemeenschappelijke doelen kunnen ook helpen om regionale zorgstructuren te versterken en een coherente en effectieve zorgstrategie voor de regio te bevorderen.

4. Innovatie en aanpassingsvermogen

In een snel veranderende complexe omgeving, zoals in de zorg, is het cruciaal om flexibel te kunnen reageren op nieuwe uitdagingen en kansen. Door gezamenlijke doelen te stellen, kunnen partijen samen investeren in innovaties die de toegankelijkheid en kwaliteit van zorg verbeteren en zo beter inspelen op de wensen en behoeften van patiënten.

5. Gelijkgerichtheid tussen zorgverzekeraars

Gemeenschappelijke doelen faciliteren gelijkgerichtheid tussen zorgverzekeraars. Ze zorgen ervoor dat de verzekeraars dezelfde focus en prioriteiten delen. Gemeenschappelijke doelen kunnen zorgverzekeraars en zorgaanbieders helpen om samen te werken aan oplossingen voor de gehele regio.

Balans met organisatiebelangen

Gemeenschappelijke doelen zijn noodzakelijk. Dat betekent dit niet dat organisatiebelangen geen rol mogen spelen. Het vinden van een balans tussen gemeenschappelijke en organisatiedoelen is essentieel voor het succes van relationele contractering. Redenen waarom rekening moet worden gehouden met organisatiebelangen zijn:

1. Gezonde bedrijfsvoering

Zorgverzekeraars én zorgaanbieders moeten financieel en operationeel gezond zijn om op lange termijn effectief te kunnen functioneren. Ook voldoende investeringsruimte en duurzaam personeelsbeleid zijn cruciaal voor een gezonde bedrijfsvoering. Door deze belangen te bewaken, kunnen zorgpartijen hun capaciteiten en middelen gebruiken om bij te dragen aan de gemeenschappelijke doelen.

2. Specifieke expertise en capaciteit

Elke organisatie heeft unieke expertise en capaciteiten die waardevol zijn in een samenwerking. Dit zorgt voor een diversiteit aan perspectieven en oplossingen binnen de samenwerking en dat komt de gemeenschappelijke doelen ten goede.

3. Juridische en contractuele verplichtingen

Zorgaanbieders kunnen met tal van leveranciers en financiële instellingen langlopende contracten hebben. Als een aanbieder contractuele verplichtingen niet nakomt vanwege voorrang aan maatschappelijke belangen, kan dat leiden tot financiële sancties of verlies van contracten. Dat schaadt de organisatiebelangen.

4. Beleids- en regelgevingskaders

Zorgaanbieders en zorgverzekeraars opereren binnen de wet- en regelgeving die wordt vastgesteld door de overheid en toezichthouders. Deze kaders kunnen beperkingen opleggen aan de integratie van maatschappelijke belangen in de dagelijkse bedrijfsvoering van zorgaanbieders en aan de contracten tussen partijen.

Samenbrengen van maatschappelijke en organisatiebelangen

© Purebudget, VWS

Maatschappelijke en organisatiebelangen kunnen botsen. Het is een uitdaging om deze belangen op een evenwichtige manier samen te brengen in de contractering van zorg. Relationele contractering kan alleen succesvol zijn als er oog is voor beide belangen. Hier zijn enkele strategieën die hierbij kunnen helpen:

1. Inclusiviteit en participatie

Het proces van het formuleren van gemeenschappelijke doelstellingen moet inclusief en participatief zijn. Alle betrokken partijen moeten de kans krijgen om bij te dragen aan de discussie en hun eigen perspectieven en prioriteiten in te brengen. Dit bevordert een gevoel van eigenaarschap en zorgt ervoor dat de gezamenlijke doelen breed worden gedragen.

2. Regelmatige communicatie en evaluatie

Dit zorgt ervoor dat zowel gemeenschappelijke doelen als organisatiebelangen worden nagestreefd en aangepast waar nodig. Door periodieke vergaderingen en evaluaties kunnen zorgaanbieders en zorgverzekeraars de voortgang monitoren, successen vieren en knelpunten aanpakken. Dit bevordert transparantie en verantwoordelijkheid binnen de samenwerking.

3. Flexibel contractueel raamwerk

Een meerjarig flexibel contractueel raamwerk kan helpen om een balans te vinden tussen gemeenschappelijke doelen en organisatiebelangen. Contracten moeten ruimte bieden voor aanpassing en herziening op basis van veranderende omstandigheden en nieuwe inzichten. Op deze manier blijft de samenwerking dynamisch en in staat om in te spelen op nieuwe uitdagingen en kansen.

4. Gemeenschappelijke investeringen en passende bekostiging

Gemeenschappelijke investeringen en passende bekostiging kunnen de samenwerking versterken en de realisatie van gemeenschappelijke doelen bevorderen. Door gezamenlijk te investeren in zorgprocessen, technologie en innovatieprojecten, kunnen partijen impactvolle (regionale) transformaties realiseren. Passende bekostiging moet ertoe leiden dat passende zorg loont. Dit bevordert niet alleen een innovatie en transformatieklimaat, maar stimuleert ook een cultuur van samenwerking en gedeelde verantwoordelijkheid.

Conclusie

Het opstellen van gemeenschappelijke doelen is essentieel in relationele contractering in de zorgsector. Gemeenschappelijke doelen:

Tegelijkertijd is oog hebben voor de belangen van organisaties cruciaal voor de continuïteit van die organisaties. Door maatschappelijke en organisatiebelangen effectief samen te brengen in gemeenschappelijke doelen, kunnen zorgaanbieders en zorgverzekeraars de voordelen van relationele contractering maximaliseren en gezamenlijk bijdragen aan de IZA-opgaven en transformatie van zorg.

Bekijk ook

Passende contractering
Contracteren is een belangrijk onderdeel bij het opschalen van passende zorg in de praktijk. Op deze pagina vind je informatie en documenten die te maken hebben met passende contractering.
Do's & don'ts bij passende contractering
Relationele contracten zijn belangrijk bij het vormgeven van complexe, langdurige samenwerkingen tussen zorgaanbieders en zorgverzekeraars. Wat zijn de do's en don'ts van relationele contractering?
Meten van percepties bij relationele contractering
Regelmatig evalueren in relationele contracten versterkt vertrouwen. Er zijn een aantal effectieve methoden om verschillen in percepties in kaart te brengen en aan te pakken.